مقایسه وب 3 و متاورس

در سال‌های اخیر، دو مفهوم وب 3 (Web 3.0) و متاورس (Metaverse) به‌عنوان تحولات کلیدی در دنیای فناوری مطرح شده‌اند، اما با وجود ارتباطاتشان، اهداف و ساختارهای متفاوتی دارند. وب 3 نسل جدید اینترنت است که بر تمرکززدایی، مالکیت داده‌ها و استفاده از بلاکچین تأکید دارد و به کاربران کنترل بیشتری بر اطلاعات و دارایی‌های دیجیتالی‌شان می‌دهد. در مقابل، متاورس یک دنیای مجازی تعاملی و همه‌جانبه است که با فناوری‌هایی مانند واقعیت افزوده (AR)، واقعیت مجازی (VR) و بلاکچین تجربه‌ای جدید از حضور در فضای دیجیتال را فراهم می‌کند. درحالی‌که وب 3 اینترنت را غیرمتمرکز می‌کند، متاورس شیوه تعامل ما را با این فضای دیجیتال تغییر می‌دهد. هرچند این دو فناوری به هم مرتبط هستند، اما مسیرهای متفاوتی را دنبال می‌کنند که ترکیب آن‌ها می‌تواند آینده اینترنت را دگرگون سازد. در این مقاله از فارسی اکسچنج به بررسی این مفهوم خواهیم پرداخت.

 آیا این دو مفهوم یکسان هستند؟

با وجود شباهت‌های وب 3 و متاورس، این دو مفهوم یکسان نیستند و اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند. وب 3 بیشتر به ساختار اینترنت و نحوه مدیریت داده‌ها مربوط می‌شود و هدف آن ایجاد یک اینترنت غیرمتمرکز، بدون وابستگی به شرکت‌های بزرگ فناوری است. این فناوری از بلاکچین، قراردادهای هوشمند و ارزهای دیجیتال برای ایجاد یک اکوسیستم کاربرمحور استفاده می‌کند که در آن، داده‌ها به‌طور مستقیم در اختیار کاربران قرار دارد.

در مقابل، متاورس یک فضای مجازی تعاملی و سه‌بعدی است که با استفاده از فناوری‌هایی مانند واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR)، یک دنیای دیجیتالی همه‌جانبه را برای کاربران فراهم می‌کند. در متاورس، افراد می‌توانند در قالب آواتارهای دیجیتال تعامل داشته باشند، خرید کنند، کار کنند و حتی دارایی‌های مجازی داشته باشند.

تفاوت اساسی این دو در این است که وب 3 به ایجاد زیرساخت‌های غیرمتمرکز اینترنت تمرکز دارد، درحالی‌که متاورس بر نحوه تعامل کاربران با این فضای دیجیتال تأکید می‌کند. البته این دو فناوری می‌توانند در کنار هم عمل کنند، به‌عنوان مثال، مالکیت دارایی‌های دیجیتالی در متاورس می‌تواند از طریق فناوری‌های وب 3 مانند NFTها و قراردادهای هوشمند تضمین شود. بنابراین، وب 3 و متاورس نه تنها یکسان نیستند، بلکه دو مفهوم مجزا اما مکمل یکدیگر محسوب می‌شوند که ترکیب آن‌ها می‌تواند آینده اینترنت را متحول کند.

متاورس چیست؟

متاورس یک دنیای مجازی و تعاملی است که کاربران می‌توانند در آن با استفاده از آواتارهای دیجیتال خود در محیط‌های سه‌بعدی و دیجیتال به تعامل و فعالیت بپردازند. این فضاها از فناوری‌هایی مانند واقعیت مجازی (VR)، واقعیت افزوده (AR) و بلاکچین برای ایجاد تجربه‌های همه‌جانبه و واقعی‌تر استفاده می‌کنند. متاورس امکان انجام فعالیت‌های مختلفی همچون اجتماعی شدن، بازی کردن، خرید و فروش دارایی‌های مجازی، شرکت در رویدادهای آنلاین و حتی کار کردن را به کاربران می‌دهد. در این دنیای دیجیتالی، کاربران می‌توانند دارایی‌های مجازی مانند زمین، لباس‌ها، هنر دیجیتال و ارزهای مجازی داشته باشند و به‌صورت غیرمتمرکز در آن مشارکت کنند. متاورس به‌طور کلی تجربه‌ای نوین از ارتباطات و تعاملات دیجیتال را ارائه می‌دهد که فراتر از دنیای واقعی است.

 تاثیر متاورس در حوزه‌های مختلف

1. شرکت‌های فناوری

متاورس تأثیر زیادی بر شرکت‌های فناوری دارد و آن‌ها را به سمت نوآوری‌های جدید سوق داده است. در حال حاضر، بسیاری از غول‌های فناوری مانند فیس‌بوک (اکنون متا)، مایکروسافت و گوگل به‌طور جدی به توسعه فناوری‌های مرتبط با متاورس پرداخته‌اند. این شرکت‌ها برای ایجاد زیرساخت‌های لازم برای گسترش متاورس سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی انجام داده‌اند و در حال توسعه پلتفرم‌های متاورسی هستند که به کاربران امکان تعامل در یک دنیای مجازی را می‌دهند. برای مثال، متا به‌عنوان پیشگام در این عرصه، پلتفرم Horizon Workrooms را برای برگزاری جلسات کاری در دنیای مجازی راه‌اندازی کرده است. این پلتفرم‌ها نه تنها به‌دنبال ایجاد تجربه‌های اجتماعی جدید هستند، بلکه به شرکت‌ها اجازه می‌دهند تا آموزش‌های مجازی، کنفرانس‌ها و رویدادهای تجاری را در دنیای دیجیتال برگزار کنند. بنابراین، متاورس نه تنها برای کاربران بلکه برای شرکت‌های فناوری به‌عنوان یک فضای نوین تجاری و عملیاتی شناخته می‌شود که می‌تواند به توسعه ابزارهای جدید و فناوری‌های پیشرفته‌تر منجر شود.

2. بازی‌های رایانه‌ای

یکی از بزرگ‌ترین تأثیرات متاورس در صنعت بازی‌های رایانه‌ای است. بازی‌ها به‌طور سنتی به‌عنوان سرگرمی‌های دیجیتال محدود به تجربه‌های تک‌نفره یا چندنفره در محیط‌های بسته بودند، اما متاورس این فضا را تغییر داده است. در دنیای متاورس، بازی‌ها به محیط‌هایی تبدیل می‌شوند که در آن کاربران می‌توانند آزادانه با یکدیگر تعامل کنند، در فعالیت‌های مختلف شرکت کنند و حتی دارایی‌های دیجیتال خود را معامله کنند. بازی‌های بزرگ مانند Fortnite، Roblox و Decentraland در حال حاضر در متاورس حضور دارند و کاربران را به تجربه‌های اجتماعی و اقتصادی جدید دعوت می‌کنند. به‌عنوان مثال، بازی‌های بلاکچینی و NFTها به‌عنوان بخش‌های مهمی از متاورس شناخته می‌شوند که به بازیکنان این امکان را می‌دهند که دارایی‌های مجازی (مانند زمین، لباس‌های آواتار و حتی اشیاء درون بازی) را خرید و فروش کنند. این تغییرات موجب تحول در مدل‌های کسب و کار بازی‌ها شده است و بازی‌ها به‌عنوان یک اقتصاد مجازی و فضای اجتماعی جدید برای کاربران تبدیل شده‌اند.

3. فناوری سخت‌افزاری

برای اینکه متاورس به‌طور مؤثر عمل کند، به فناوری سخت‌افزاری پیشرفته نیاز دارد. دستگاه‌هایی مانند عینک‌های واقعیت مجازی (VR) و هدست‌های واقعیت افزوده (AR) نقش اساسی در تجربه‌های متاورسی دارند. این دستگاه‌ها به کاربران امکان می‌دهند تا وارد فضاهای مجازی شوند و تعاملات خود را در دنیای دیجیتال انجام دهند. همچنین، سیستم‌های کامپیوتری با پردازش بالا و اتصالات اینترنتی سریع برای پشتیبانی از تجربیات به‌طور یکپارچه و بدون تأخیر بسیار مهم هستند. شرکت‌های سخت‌افزاری مانند اچ‌پی، HTC و Oculus در حال توسعه هدست‌های VR و عینک‌های AR هستند که می‌توانند به‌شکل گسترده‌تری در متاورس استفاده شوند. همچنین، توسعه شبکه‌های 5G برای کاهش تأخیر و بهبود کیفیت ارتباطات در دنیای مجازی یکی از چالش‌های اصلی است که بر تجربه متاورس تأثیر می‌گذارد. این نوآوری‌ها نه تنها برای بهبود کیفیت تجربیات متاورسی ضروری هستند، بلکه به رشد بازار سخت‌افزارهای دیجیتال کمک می‌کنند و صنعت جدیدی از دستگاه‌های پوشیدنی و ابزارهای فنی را به‌وجود می‌آورند.

در مجموع، متاورس به‌طور قابل توجهی بر حوزه‌های مختلف تأثیر گذاشته است و به ویژه در صنعت فناوری، بازی‌ها و سخت‌افزار موجب تحول‌های اساسی شده است. آینده متاورس پتانسیل این را دارد که روش‌های جدیدی برای تعامل اجتماعی، کسب‌وکار و سرگرمی فراهم کند، در حالی که چالش‌های جدیدی را برای شرکت‌های فناوری، توسعه‌دهندگان بازی و تولیدکنندگان سخت‌افزار به‌وجود می‌آورد.

 وب 3 چیست؟

وب 3 (Web 3.0) نسل جدید اینترنت است که به‌طور عمده بر تمرکززدایی، امنیت و مالکیت داده‌ها تأکید دارد. این نسخه از اینترنت به کاربران این امکان را می‌دهد که کنترل بیشتری بر داده‌های شخصی خود داشته باشند و بدون نیاز به واسطه‌های مرکزی، به تعاملات آنلاین پرداخته و از خدمات مختلف استفاده کنند. در وب 3، بلاکچین و قراردادهای هوشمند به‌عنوان فناوری‌های اصلی شناخته می‌شوند که امکان ایجاد سیستم‌های غیرمتمرکز، شفاف و امن را فراهم می‌کنند. برخلاف وب 2.0 که در آن شرکت‌های بزرگ فناوری مانند گوگل، فیس‌بوک و آمازون بر داده‌ها و اطلاعات کاربران نظارت دارند، در وب 3 کاربران می‌توانند کنترل کاملی بر داده‌های خود و نحوه استفاده از آن‌ها داشته باشند. همچنین، در این نسخه از اینترنت، ارزهای دیجیتال و NFTها (توکن‌های غیرقابل تعویض) به‌عنوان ابزارهای جدید برای انتقال ارزش و دارایی‌های دیجیتال در فضای آنلاین معرفی شده‌اند. به‌طور کلی، وب 3 به دنبال ایجاد یک اینترنت باز، شفاف و غیرمتمرکز است که در آن کاربران به‌عنوان بازیگران اصلی و صاحبان داده‌ها عمل کنند.

کاربردهای وب ۳

وب 3، نسل جدید اینترنت، امکانات و کاربردهای متنوعی دارد که می‌تواند صنایع مختلف را متحول کند. در اینجا به برخی از مهم‌ترین کاربردهای وب 3 اشاره خواهیم کرد:

1. تمرکززدایی و مالکیت داده‌ها

یکی از بزرگ‌ترین ویژگی‌های وب 3، تمرکززدایی است. در این نسخه از اینترنت، کاربران می‌توانند کنترل کاملی بر داده‌های شخصی خود داشته باشند. برخلاف وب 2.0 که داده‌ها در سرورهای مرکزی ذخیره می‌شوند و توسط شرکت‌های بزرگ مدیریت می‌شوند، در وب 3 داده‌ها به‌صورت غیرمتمرکز در شبکه‌های بلاکچین توزیع می‌شوند و این امکان را برای کاربران فراهم می‌آورد که مالکیت و کنترل کامل بر اطلاعات خود داشته باشند. این ویژگی می‌تواند به افزایش امنیت و حریم خصوصی کمک کند.

2. توسعه ارزهای دیجیتال و پرداخت‌های غیرمتمرکز

وب 3 با استفاده از بلاکچین و ارزهای دیجیتال، امکان انجام پرداخت‌ها و تراکنش‌های غیرمتمرکز را فراهم می‌آورد. به‌جای استفاده از بانک‌ها یا واسطه‌ها، کاربران می‌توانند با استفاده از ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین، اتریوم و دیگر رمزارزها، تراکنش‌های امن و مستقیم انجام دهند. این فناوری هزینه‌ها را کاهش می‌دهد و فرآیندهای مالی را سریع‌تر و شفاف‌تر می‌کند.

3. قراردادهای هوشمند (Smart Contracts)

قراردادهای هوشمند یکی از نوآوری‌های برجسته وب 3 هستند. این قراردادها به‌صورت برنامه‌های خوداجرایی عمل می‌کنند که بدون نیاز به واسطه‌های انسانی، شرایط خاصی را در یک معامله برقرار می‌کنند. به‌طور مثال، در یک قرارداد هوشمند بین دو طرف برای فروش یک کالا، هنگامی که شرایط توافق‌شده محقق می‌شود، قرارداد به‌طور خودکار اجرا می‌شود و پول به فروشنده و کالا به خریدار منتقل می‌شود. این فرآیند کاملاً شفاف، سریع و بدون نیاز به اعتماد به شخص ثالث است.

4. توکن‌های غیرقابل تعویض (NFTs)

یکی از محبوب‌ترین کاربردهای وب 3، توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) هستند. این توکن‌ها به کاربران این امکان را می‌دهند که مالکیت دیجیتال دارایی‌هایی مانند آثار هنری، موسیقی، ویدیوها، بازی‌ها و دیگر محتواهای دیجیتال را اثبات کنند. این دارایی‌ها منحصربه‌فرد و غیرقابل تعویض هستند، به این معنی که هر توکن نمایانگر یک کالا یا اثر دیجیتال خاص است که نمی‌تواند با چیزی مشابه تعویض شود. این فناوری به هنرمندان و تولیدکنندگان محتوا امکان می‌دهد که دارایی‌های دیجیتال خود را به‌طور مستقیم بفروشند و درآمد کسب کنند.

5. حاکمیت غیرمتمرکز (Decentralized Governance)

در وب 3، حاکمیت غیرمتمرکز به کاربران این امکان را می‌دهد که در تصمیم‌گیری‌های مربوط به پروژه‌ها و پلتفرم‌ها مشارکت کنند. به‌جای اینکه یک نهاد مرکزی تصمیمات را بگیرد، افراد می‌توانند از طریق توکن‌های حاکمیتی رأی دهند و در تغییرات پلتفرم‌ها یا پروژه‌ها مشارکت کنند. این ویژگی می‌تواند به ایجاد سیستم‌های عادلانه‌تر و شفاف‌تر منجر شود که در آن همه کاربران نقش دارند و بر اساس منافع مشترک به تصمیم‌گیری می‌پردازند.

6. دیفای (DeFi) یا مالی غیرمتمرکز

دیفای (Decentralized Finance) به مجموعه‌ای از پروژه‌های مالی غیرمتمرکز اطلاق می‌شود که در وب 3 ایجاد می‌شوند. این پلتفرم‌ها به کاربران امکان می‌دهند بدون نیاز به بانک‌ها و مؤسسات مالی، وام بگیرند، وام دهند، ارز دیجیتال معامله کنند و حتی در بیمه و سرمایه‌گذاری مشارکت داشته باشند. دیفای سیستم‌های مالی را از وابستگی به واسطه‌ها و نهادهای مرکزی خارج کرده و به کاربران این امکان را می‌دهد که به‌طور مستقیم با یکدیگر در تعامل باشند.

7. دنیای مجازی و متاورس

وب 3 یکی از پیش‌نیازهای توسعه متاورس است. در متاورس، کاربران می‌توانند در یک دنیای دیجیتال تعاملات اجتماعی، اقتصادی و تجاری انجام دهند. استفاده از وب 3 در متاورس به کاربران این امکان را می‌دهد که در این فضای مجازی، دارایی‌های دیجیتال، زمین‌های مجازی و دیگر اقلام را خرید و فروش کنند و از آن‌ها به‌عنوان بخشی از هویت آنلاین خود استفاده کنند. این محیط‌های مجازی به‌طور کامل غیرمتمرکز بوده و کاربران می‌توانند مالکیت واقعی بر دارایی‌های دیجیتال خود داشته باشند.

8. حریم خصوصی و امنیت آنلاین

وب 3 همچنین می‌تواند حریم خصوصی و امنیت کاربران را بهبود بخشد. با استفاده از فناوری‌های بلاکچین، کاربران می‌توانند اطلاعات شخصی خود را به‌طور ایمن ذخیره کرده و از آن در برابر دسترسی‌های غیرمجاز محافظت کنند. این فناوری باعث کاهش احتمال دسترسی غیرمجاز به داده‌های شخصی و هویت آنلاین می‌شود و به کاربران این امکان را می‌دهد که تنها اطلاعاتی را که مایل به اشتراک‌گذاری هستند، منتشر کنند.

9. مدل‌های اقتصادی جدید

وب 3 امکان ایجاد مدل‌های اقتصادی جدید برای کسب‌وکارها و افراد فراهم کرده است. از طریق پلتفرم‌های غیرمتمرکز، می‌توان درآمدزایی جدیدی ایجاد کرد که کمتر تحت کنترل نهادهای مرکزی باشد. این مدل‌های اقتصادی می‌توانند به کسب‌وکارها و کارآفرینان فرصت‌های بیشتری برای رشد و توسعه فراهم کنند.

نتیجه‌گیری وب 3، با معرفی فناوری‌های نوین مانند بلاکچین، قراردادهای هوشمند، دیفای، NFTها و حاکمیت غیرمتمرکز، پایه‌گذار یک اینترنت جدید است که کاربران بیشتری را در تصمیم‌گیری‌ها و کنترل داده‌ها دخیل می‌کند. این ویژگی‌ها علاوه بر اینکه فرصت‌های جدیدی را برای کاربران فراهم می‌آورد، می‌تواند به رشد اقتصادی، امنیت بیشتر و آزادی آنلاین منجر شود. وب 3 به‌عنوان یک انقلاب دیجیتال، زمینه‌ساز تغییرات عمده در نحوه تعاملات آنلاین و مدیریت داده‌ها خواهد بود.

چرا برخی وب 3 و متاورس را یکسان می‌دانند؟

برخی افراد وب 3 و متاورس را یکسان می‌دانند چون هر دو مفاهیم به یک هدف مشترک اشاره دارند: ایجاد اینترنتی غیرمتمرکز که کاربران در آن کنترل بیشتری بر داده‌ها و تعاملات خود داشته باشند. در وب 3، تمرکز بر روی بلاکچین و سیستم‌های غیرمتمرکز است که به افراد این امکان را می‌دهد تا بدون نیاز به واسطه‌ها و شرکت‌های بزرگ، به انجام تراکنش‌ها و تعاملات آنلاین بپردازند. متاورس، از سوی دیگر، یک فضای دیجیتال است که افراد می‌توانند در آن به‌طور مجازی با یکدیگر تعامل داشته باشند و دارایی‌های دیجیتال مانند زمین، اشیاء و آثار هنری را معامله کنند. با توجه به اینکه متاورس برای عملیاتی شدن به فناوری‌های وب 3 مانند بلاکچین و ارزهای دیجیتال نیاز دارد، این دو مفهوم به هم پیوسته و در بسیاری از موارد به‌عنوان بخش‌های مکمل یکدیگر در نظر گرفته می‌شوند.

 متاورس و وب 3 چطور با یکدیگر ادغام خواهند شد؟

متاورس و وب 3 به‌طور طبیعی با یکدیگر ادغام خواهند شد، زیرا هر دو بر اصول تمرکززدایی و مالکیت دیجیتال تأکید دارند. متاورس به‌عنوان یک فضای مجازی بزرگ و تعاملی به کاربران این امکان را می‌دهد که در دنیای دیجیتال تعامل داشته باشند، در حالی که وب 3 فناوری‌های غیرمتمرکز مانند بلاکچین، قراردادهای هوشمند و ارزهای دیجیتال را برای مدیریت داده‌ها و دارایی‌های دیجیتال فراهم می‌کند. این فناوری‌ها به متاورس اجازه می‌دهند تا به یک محیط واقعی و اقتصادی تبدیل شود که در آن کاربران مالکیت دارایی‌های دیجیتال (مانند زمین‌ها، آثار هنری و آواتارها) را داشته باشند و به‌طور مستقیم از تعاملات و تراکنش‌ها سود ببرند. این ادغام باعث می‌شود که متاورس نه تنها به عنوان یک دنیای مجازی برای سرگرمی و تعاملات اجتماعی، بلکه به عنوان یک فضای اقتصادی و تجاری غیرمتمرکز و شفاف عمل کند.

تفاوت های وب ۳ و متاورس

وب 3 و متاورس دو مفهوم مرتبط با دنیای دیجیتال هستند، اما تفاوت‌های کلیدی دارند. وب 3 به اینترنت غیرمتمرکز و مبتنی بر بلاکچین اشاره دارد که تمرکز آن بر مالکیت داده‌ها، امنیت بیشتر و سیستم‌های غیرمتمرکز است. هدف وب 3 این است که کاربران کنترل بیشتری بر اطلاعات و تعاملات آنلاین خود داشته باشند و از واسطه‌های مرکزی مانند شرکت‌های بزرگ اجتناب کنند. از سوی دیگر، متاورس یک دنیای مجازی و تعاملی است که به کاربران امکان می‌دهد در یک محیط سه‌بعدی دیجیتال با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، فعالیت‌ها و بازی‌های مختلف انجام دهند و دارایی‌های دیجیتال مانند زمین یا آثار هنری خرید و فروش کنند. در حالی که متاورس می‌تواند از فناوری‌های وب 3 برای ساختار اقتصادی و مالکیت دیجیتال خود استفاده کند، وب 3 بیشتر به بهبود زیرساخت‌ها و تعاملات آنلاین در سطح جهانی پرداخته و نه تنها به فضای مجازی بلکه به تمامی بخش‌های اینترنت و سیستم‌های آنلاین توجه دارد. بنابراین، وب 3 به‌عنوان زیرساخت اصلی برای تحقق متاورس عمل می‌کند، اما این دو مفهوم از نظر کاربرد و هدف به‌طور مستقل عمل می‌کنند.

سخن پایانی

در نهایت، وب 3 و متاورس هر دو نشان‌دهنده آینده‌ای نوین در دنیای دیجیتال هستند که در آن کاربران قدرت بیشتری در کنترل داده‌ها و تعاملات خود خواهند داشت. وب 3 با تمرکز بر ایجاد اینترنتی غیرمتمرکز و امن، به‌طور عمده بر فناوری‌هایی مانند بلاکچین و قراردادهای هوشمند تکیه دارد تا تجربه آنلاین را برای افراد دموکراتیک‌تر و شفاف‌تر کند. متاورس، از سوی دیگر، یک دنیای دیجیتال تعامل‌پذیر است که به کاربران امکان می‌دهد تا در یک فضای سه‌بعدی و مجازی به فعالیت‌های مختلف بپردازند. هرچند این دو مفهوم تفاوت‌های قابل‌توجهی دارند، اما در نهایت می‌توانند به‌طور کامل با یکدیگر ادغام شوند و اینترنت و تعاملات دیجیتال را به فضایی غیرمتمرکز، امن و پویا تبدیل کنند. این تحول، در آینده‌ای نزدیک می‌تواند راهی نو برای ارتباطات، اقتصاد و تجارب دیجیتال باز کند.

سوالات متداول